ගංගා හමු වූ දා....

- බන්ධුල සිසිර කුමාර -

ගංගා...
එන්නකෝ ගංගා...
මං බලාන ඉන්නේ ඔබ එනතුරු ගංගා.....

අප කුඩා දරුවන් ව සිටි 70 දශකයේ, මේ ගීතය ගුවන් විදුලියෙන් ඇසෙන විට එක්වරම හැඟී ගියේ ප්‍රේම ගීතයක් ලෙස.

එහෙත් වඩාත් උනන්දුවෙන් ඊට සවන් යොමු කරන විට ප්‍රේම ගීතයක ස්වරූපයෙන් ඒ කියවෙන්නේ, වෙනත් පුවතක් බව කුඩා කල දී ම අපට වැටහුණා.

මීට ටික කලකට පෙර මේ බ්ලොගයට මා ලියූ, මරා දැමූ නගරය  නම් වූ ලිපිය ඔබ බොහෝ දෙනකු කියවා ඇති.  පොළොන්නරුව රාජධානිය බිඳවැටීමට හේතු වූ කාරණා කීපයක් සහ ඉන් අනතුරුව එය තවදුරටත් ජනශූන්‍ය වී වනප්‍රවාහය විසින් ගිල ගැනීමට හේතුපාදක වූ කරුණු, මා එහි කිසියම් දුරකට සාකච්ඡා කළා. එසේම එක් ආක්‍රමණික පිරිසක් විසින් විනාශ කරන ලද ඒ රාජධානියේ අවශේෂ, පසු කලෙක ආ තවත් ආක්‍රමණික පිරිසක් විසින් සොයා පාදා ගත් පුවතත් එහි සඳහන් කෙරුණා. (ගොවිජනපද බිහි වෙමින්, ඒ භූමිය නැවත ජනාවාස වීමේ කතාව ඉදිරියේදී තවත් බ්ලොග් ලිපියක් ලෙස ඔබට කියවීමට ලැබේවි.)

ඉංග්‍රීසි පාලන සමයේ එක් යුගයක තමන්කඩුව දිස්ත්‍රික්කය නමින් හැඳින්වුණු මේ ඉසව්ව, පොළොන්නරුව රාජධානි සමයෙහි ගොඩනැගුණු ඉතා විධිමත් හා සංකීර්ණ වාරිමාර්ග පද්ධතියකින් යුතුව තිබූ බව විශේෂයෙන් කිව යුතු වන්නේ නැහැ.

එසේ වුවද, වනාන්තරයෙන් වැසී තිබුණු පන්සිය වසර තුළ බොහෝ දේ සිදුවී තිබුණා. සමහර වැව් බැමි බිඳී ගොස් තිබුණු අතර සමහර ඇළ බැමි ද එවැනිම ඉරණමකට මුහුණපා තිබුණා. එසේම, විශාල වැව්වල හා ඇළ මාර්ගවල සමහර කොටස් ගොඩවීමට ලක්ව තිබූ අතර ඒවා මත ද වන ගහණය වැවී තිබුණා.

අනුක්‍රමයෙන් ඒවා එළි පෙහෙළි කෙරෙමින් පාදාගනු ලැබුවා. මහා වැව්වල, ඒ වන විට ගොඩ වී නොතිබුණු කොටස්, නැවතත් භාවිතය සඳහා සකස් කෙරුණා. ඇළ මාර්ග ද අලුත්වැඩියා කරනු ලැබුවා.

මේ හා සමගාමී ව ගොවි ජනපද ව්‍යාපාර ඇරඹුණු අතර පැරණි රාජධානිය නැවතත් ජනාවාස වීමට පටන් ගත්තා.

මේ ජනාවාස වර්ධනය වෙද්දී ම, පෙනී ගිය වැදගත් කරුණක් වූවා.

පෙර ද සඳහන් කළ පරිදි, අතීතයේ මේ ප්‍රදේශය මුළුමනින්ම පාහේ ආවරණය වුණු විධිමත් සංකීර්ණ වාරිමාර්ග පද්ධතියක් හා, ඒ සඳහා භාවිතයට ගැනුණු ප්‍රමාණවත් ජල මූලාශ්‍ර ව්‍යුහයක් තිබුණා. ගතවූ කාලය තුළ ස්වාභාවික සංසිද්ධි හා, වනාන්තර එලි පෙහෙළි කිරීම් සහ වාරිමාර්ග පද්ධති වෙනස්කිරීම් වැනි විවිධ මානව ක්‍රියාකාරකම්  හේතුකොට ගෙන, අතීතයේ මේ වැව් කරා ගලා ආ තරමේ ජල ප්‍රමාණයක් මේ වන විට සපයා ගත හැකි වූයේ නැහැ. ඉදිරියේදී වර්ධනය වන ජනගහනය හමුවේ වඩාත් පුළුල් ජල සැපයුමක අවශ්‍යතාව පෙනී ගියා.

එසේම, පොළොන්නරුව ප්‍රදේශය වර්තමානයේ පවා වසරේ මාස ගණනාවක් ඉතා දැඩි හිරු රැසින්  පීඩා විඳිනවා. මිනිසා පමණක් නොව ගහකොළ සතා සීපාවා පවා ඒ කාලය තුළ මුහුණ දෙන්නේ ඉතා කටුක තත්ත්වයකට. (ඇත්තෙන්ම අතීතයේදී, මේ ප්‍රදේශ සියල්ල ආවරණය වන පරිදි විධිමත් වාරිමාර්ග පද්ධතියක් ගොඩ ගන්නට ඇත්තේ ද මේ තත්ත්වය පිටු දකිනු පිණිසයි.)

පොළොන්නරුව පසෙකින් ගලාගිය අඹන්ගඟ, මහා පරාක්‍රමබාහු රජුගේ කාලයේ දී පරාක්‍රම සමුද්‍රයට ජලය සපයන ප්‍රධාන මූලාශ්‍රය ව තිබුණා. එහෙත් මේ වන විට අඹන් ගඟ ඔස්සේ ගලා එන සීමිත ජල ප්‍රමාණය, ප්‍රදේශයේ භාවිතය සඳහා සෑහුණේ නැහැ.

වසරේ මාස කිහිපයක් තිස්සේ පොළොන්නරුව ඉඩෝරයෙන් දැවෙද්දී, ශ්‍රී ලංකාවේ දිගම ගංගාව වූ  මහවැලි ගඟ, මහත් දිය කඳක් රැගෙන ඈත සිට අවුත්  පොළොන්නරුවේ පහළ ම ප්‍රදේශය හරහා ගලා යමින් තිබුණා. එහෙත් ප්‍රධාන වැව් සහ ඒවා මත යැපෙමින් තිබූ කුඹුරුයායවල් වූයේ ඊට සෑහෙන පමණ ඉහළින්. ඒ නිසා එහි ජල කඳින්, පොළොන්නරුවේ ජල අවශ්‍යතාවයට කිසිදු පිළිසරණක් ලැබුණේ නැහැ.

ඡායාරූපය අන්තර්ජාලයෙනි. මුල් හිමිකරුට තුති.

අරමුණු කිහිපයක් සහිත බහුකාර්ය යෝජනා ක්‍රමයක් වූ මහවැලි සංවර්ධන යෝජනා ක්‍රමය බිහිවූයේ මෙවන් පසුබිමක. ඒ 1950 දශකයේ අවසානය හා  1960 දශකයේ ආරම්භය සිදුවෙද්දී යි.

මහවැලි සංවර්ධන වැඩපිළිවෙළෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස, මහනුවර ආසන්නයේ පොල්ගොල්ලෙහි, මහවැලි ගඟ හරස් කර වේල්ලක් ඉදි කෙරුණු අතර එමගින් පොල්ගොල්ල ජලාශය ඉදි කෙරුණා. එහි සිට උමං මාර්ග හා පෙන්ස්ටොක් නල ඔස්සේ මහා ජල කඳක්, අඩි 200ක් පමණ පහළින් වූ  මාතලේ ද්‍රෝණියට ඇද හැලුණු අතර එහි ජවය උකුවෙල දී මෙගාවොට් 40 ක විදූලිය බවට හැරවුණා.

උකුවෙල විදුලි බලාගාරයෙන් පිටතට නික්මෙන  ජලය සුදු ගඟට යොමු වූ අතර ඉක්බිති  එය අඹන් ගඟට එක්වුණා. අඹන් ගඟ හා නාලන්දා ඔය එක් වන බෝවතැන්නේ දී ජලාශයක් නිර්මාණය කෙරුණු අතර එහි ජලකඳින් කොටසක් අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික්කය වෙත යොමු කෙරුණා. අඹන් ගඟ ඔස්සේ ආ ප්‍රධාන ජල කඳින් කොටසක් ඇලහැර අමුණ අසලින් හරවා ඇළහැර ඇළ ඔස්සේ යැවුණා. එය යොමු වූයේ ගිරිතලේ, මින්නේරිය හා කවුඩුල්ල වැව් වෙත.

අඹන්ගඟ ඔස්සේ ආ ජල කඳින් තවත් කොටසක්, පොළොන්නරුවට ආසන්න අංගම්මැඩිල්ලේ පුරාණ අමුණට නුදුරු තැනක ඉදිවුණු නව අමුණක් මගින් පරාක්‍රම සමුද්‍රය වෙත හරවා යවනු ලැබුවා.

අංගම්මැඩිල්ල - නූතන දිය හැරවුම

මෙසේ මධ්‍යම කඳුකරයේදීම, මහවැලි ගඟෙන් හරවා අඹන් ගඟ වෙත යොමු කරවන ලද ජල කඳ පොළොන්නරුව දිස්ත්‍රික්කයේ විශාල වපසරියක් වෙත ජලය සපයන මූලාශ්‍රය බවට පත්වුණා. මේ ක්‍රියාවලිය, මේ මට්ටමට අවසන්වූයේ 1976 වර්ෂය පමණ වෙද්දී.

එයින් පසුව ක්‍රියාත්මක වූ කඩිනම් මහවැලි යෝජනා ක්‍රමය මගින් තවත් බොහෝ දේ සිදු වූ අතර, ඒවායේ ප්‍රතිඵල ලෙස පොළොන්නරුව ප්‍රදේශය තව දුරටත් විශාල වශයෙන් ජනාවාස වීමත්, සහලින් ස්වයංපෝෂිත වීමේ අරමුණ කරා ක්‍රමයෙන් ලඟා වීමත් සිදු වුණා.

මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපාරය ඇරඹෙද්දී, ඒ හා බැඳුණු සාහිත්‍යයක්ද කිසියම් දුරකට ගොඩනැඟුණා. නවකතා, ගීත ආදිය ඒ අතර කැපී පෙනුණා. මා මෙහි මුලින් සිහිපත් කළ ගීතය නිර්මාණය වූයේ, මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපාරයේ පෙර කී මුල් අදියර ගොඩනැගෙමින් පැවති, 1970 දශකයේ පමණ.

නියඟයෙන් බැට කෑ ඒ යුගයේ කටුක අත්දැකීම් ගැන මෙන් ම, මහවැලි සංවර්ධන ව්‍යාපාරය ඇරඹීමත් සමඟ දැල්වෙන, නව බලාපොරොත්තුවක පහන් සිලු  පිළිබඳවත් ඒ කෙටි පද කිහිපය තුළින් අපූරුවට කියවෙනවා.

ගංගා..
එන්නකෝ ගංගා...
මං බලාන ඉන්නේ ඔබ එනතුරු ගංගා.....

දිරූ ඉපල් අත් දඬු ඔසවාගෙන..
නියඟින් දා ගිය සිරුර වාරුකර.....
බලා සිටිද්දී මා..
අහක බලාගෙන ගලා ගියා ඔබ...
නෑ නේද ඉතින් යළි අහක බලන් යන්නේ...

පිපිරුණු දෙතොලින් අහස බලාගෙන....
දිය පොද රහිතව අකලට මහලු ව...
හඬා වැටෙද්දී මා...
පෙනෙන ඉසව්වෙන් මූදු ගියා ඔබ...
නෑ නේද ඉතින් යළි අහක බලන් යන්නේ.....

අඩසියවසකට පමණ එපිට නිමැවුණු, මේ ගීතය ගායනා කර ඇත්තේ අබේවර්ධන බාලසූරිය ගායන ශිල්පියාණන්. පද රචනය කර ඇත්තේ සුනිල් ආරියරත්නයන්. සංගීතය වික්ටර් රත්නායකයන්ගේ.

පහත සබැඳිය ඔස්සේ ගීතයට සවන් දිය හැකියි.

https://youtu.be/YlyaBoXM74k?si=s4807wETTJkTxjTq